Bel fıtığı (Lumbal Disk Hernisi) nedir?

Bel bölgesinde beş tane omurga kemiği ve bu kemiklerin arasında disk şeklinde kıkırdak yapılar vardır. Bu diskin etrafını çevreleyen kalın ve sağlam bir yapı (kapsül) bulunur. Bu kıkırdak yapıların arka tarafa doğru taşması, zarı esnetmesi ya da yırtarak dışarı çıkmasına bel fıtığı denir.

Bel fıtığı sıklıkla kimlerde görülür? Risk faktörleri nelerdir?

Bel fıtığı sıklıkla orta ve ileri yaşlarda görülür. Cinsiyet ayrımı belirgin olmasa da erkeklerde biraz daha fazla rastlanmaktadır.

• Bedenen ağır işlerde çalışanlarda,

• Ağır spor yapanlarda,

• Kilolu insanlarda risk daha fazladır.

Bel fıtığı belirtileri nelerdir?

Bel, kalça, bacak ağrısının bir arada görülebileceği gibi sadece biri veya birkaçı da görülebilir. Bacakta ve ayakta uyuşma, kramp-kasılma olabilir. Bel fıtığının orta ve ileri aşamalarında ağrı, istirahat ederek ve ağrı kesici alarak azalmaz. Ayakta durmak ve yürümek ağrının artmasına neden olabilir.

Ne zaman doktora başvurulmalı?

Başlangıç ve orta aşamalı bel fıtığı, birçok kişide olabilir ve çoğunlukla ciddi tehlike yaratmaz. Ancak ileri aşamalı bel fıtığının, omurilik ve sinire baskı yapması kuvvetsizlik, idrar ve gaita kontrolünün sağlanamaması gibi fonksiyon kayıplarına yol açabileceği için oldukça tehlikelidir.
Başlangıç ve orta aşamalı olan bel fıtıklarında birkaç gün istirahat etmek, ağrı kesici ilaç kullanmak çoğu zaman hastanın rahatlamasına yardımcı olur.
Ancak dinlenmekle ve ağrı kesici ilaç kullanmakla geçmeyen, istirahat halinde de yaşanan ağrılar, bacakta ve ayakta sürekli uyuşma ve kuvvetsizlik varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Bel fıtığı tanısı nasıl konur?

Bel fıtığı, hasta öyküsü ve nörolojik muayene ile ön tanı almaktadır. Kesin tanı, o bölge için çekilen Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) ile konulur. MRI çekilemeyen durumlarda direkt grafi ve tomografi ile tanı konulmaya çalışılır.

Bel fıtığı tedavi yöntemleri nelerdir?

Her bel fıtığı için ameliyat gerekli değildir. Tüm bel fıtıklarının çok az bir kısmına cerrahi tedavi uygulanır.

• Hastanın şikâyetlerinin niteliği,

• Nörolojik muayene

• MRI’da fıtık ile omurilik ve sinirlerin ilişkisi (baskı olup olmaması, baskı varsa ne kadar olduğu) tedavi seçeneğinde önemlidir.

Hafif-başlangıç aşamalı bel fıtıklarında çoğu zaman 3-5 günlük istirahat, beraberinde ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçların kullanımı yeterli olur.
Orta dereceli bel fıtıklarında bu tedavi yeterli olmayabilir. Fizik tedavi ve algolojik (ağrının nedenini inceleyen ve tedavi eden) girişimler hastanın ağrısının geçirilmesinde faydalı olur.

Bel fıtığı olanlar nelere dikkat etmelidir?

• Ağır kaldırmaktan kaçınılmalı,

• Darbe-travmadan mümkün mertebe korunulmalı,

• Boy-kilo oranına dikkat ederek kilo kontrolü sağlanmalı,

• Düzenli egzersiz ve spor yaparak kas-iskelet sistemi sağlıklı ve güçlü tutulmalıdır.

Hangi durumlarda bel fıtığı ameliyatına başvurulur?

Tüm bel fıtıkları içinde ancak yüzde 5’lik kısım cerrahi tedaviye ihtiyaç duyar.

• İleri aşamalı ciddi omurilik-sinir basısı olan,

• Nörolojik muayenede defisiti (ayakta-bacakta kısmi ya da tam felç) olan,

• Nörolojik defisit olma riski fazla hastalarda ameliyat gereklidir.

Endoskobik ve mikrocerrahi gibi çeşitli cerrahi müdahale şekilleri olmakla birlikte temel prensip dışarı çıkan ya da bası yapan kısmın almak ve nüks etme ihtimalini azaltmak için diskektomi yapılmaktadır.

Bel fıtığı ameliyatı riskli midir? Ameliyat ne kadar sürer?

Her cerrahi tedavide potansiyel olarak birtakım anestezi ve cerrahi riskler söz konusudur. Ancak modern tıbbın göstermiş olduğu gelişmeye paralel olarak anestezi yöntemlerinde ve ilaçlardaki yenilikler, cerrahi sırasında ameliyat mikroskobunun yaygın kullanılması, cerrahi tekniklerin gelişmesi bu ameliyatlardaki risklerin büyük oranda azalmasını sağlamıştır.

Ameliyat, ortalama 30-60 dakika sürmektedir. Ancak ameliyathane donanım şartları, cerrahın tecrübesi, hastanın yaş-kilo-anatomik yapısı ve fıtığın durumuna göre bu süre değişkenlik göstermektedir.

Bel fıtığı ameliyatından sonra nelere dikkat edilmelidir?

Her bel fıtığı ameliyatından sonra çok düşük de olsa hastalığın tekrar nüks etme riski vardır. Hastanın kendisini koruması, yaşam şeklini düzenlemesi ve dikkat etmesi gereklidir. Bel fıtığının oluşmaması ya da varsa ilerlememesi için dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda daha özenli davranılması gerekir.